Tiền tệ là gì? Chức năng của tiền tệ trong mỗi quốc gia

Trong cuộc sống hàng ngày, tiền tệ đóng vai trò vô cùng quan trọng và không thể thiếu. Chúng ta sử dụng tiền tệ để mua sắm, thanh toán hóa đơn, và thực hiện các giao dịch tài chính. Tuy nhiên, không có nhiều người hiểu rõ bản chất tiền tề là gì cũng như những chức năng của nó đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia. VNCash24h sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn trong bài viết dưới đây.

Tiền tệ là gì?

Tiền tệ (tiếng Anh: Currency) là một phương tiện thanh toán chính quy theo pháp luật, được sử dụng để trao đổi hàng hóa và dịch vụ trong một khu vực, quốc gia hoặc nền kinh tế. Nó được gọi là “tiền lưu thông” vì nó được sử dụng trong quá trình lưu thông của nền kinh tế.

Thường thì tiền tệ được phát hành bởi cơ quan nhà nước, chẳng hạn như ngân hàng trung ương. Tuy nhiên, giá trị của tiền tệ không đến từ chính nó mà phụ thuộc vào giá trị mà nó đại diện, tùy thuộc vào nền kinh tế và cơ quan phát hành.

Có nhiều quan điểm và khái niệm liên quan đến tiền tệ, phụ thuộc vào góc nhìn và lĩnh vực nghiên cứu. Theo Mác, tiền tệ được coi là một loại hàng hoá đặc biệt, dùng để đo lường giá trị của các hàng hoá khác.

Theo các nhà kinh tế, tiền tệ là thứ được chấp nhận trong thanh toán hàng hoá, dịch vụ và trong việc trả nợ. Nghiên cứu về tiền tệ sẽ tập trung vào vai trò của nó trong phát triển kinh tế và là biểu hiện của sự giàu có trong một quốc gia.

Lịch sử ra đời của tiền tệ

Trước thời kỳ tiền tệ, trong thời cổ đại, việc trao đổi hàng hóa diễn ra thông qua việc sử dụng đồ vật hoặc sản phẩm khác có giá trị tương đương. Tuy nhiên, khi người ta đã biết đúc tiền kim loại, nền văn hóa phát triển và giá trị của tiền phụ thuộc vào vật liệu làm ra nó.

Khoảng 3000 TCN, người Lưỡng Hà đã sử dụng đồng tiền xu đầu tiên, được sản xuất từ đồng sau đó là sắt. Những đồng tiền này được gọi là Siglos hoặc Shekel. Việc sử dụng tiền xu đã giúp thúc đẩy sự mua bán hàng hóa, bởi người ta không cần phải cân khối lượng mà chỉ việc đếm chúng.

Trong khoảng thời gian từ năm 600 đến 1455, tiền giấy hoặc giấy bạc xuất hiện lần đầu tại Trung Quốc dưới thời nhà Tống. Tại Châu Âu, ngân hàng Stockholms Banco ở Thụy Điển đã phát hành giấy bạc ngân hàng lần đầu vào năm 1661. Trong thập kỷ 1690, tiền giấy trở nên phổ biến tại Mỹ sau khi khu vực Thuộc Địa Vịnh Massachusetts phát hành tiền giấy.

Tiền tệ dần xuất hiện dưới hình thức tiền đại diện sau một quá trình phát triển. Ngân hàng và các thương gia buôn vàng bạc đã phát hành giấy biên nhận cho người gửi với giá trị có thể quy đổi thành tiền mặt. Các giấy biên nhận này được chấp nhận rộng rãi như một công cụ thanh toán và được sử dụng như tiền.

Mỗi quốc gia và vùng lãnh thổ độc lập đều có đồng tiền riêng để trao đổi và mua bán trong phạm vi lãnh thổ của mình, hoặc sử dụng một đơn vị tiền tệ chung cho một cộng đồng quốc gia, như đồng Euro được sử dụng chung cho Cộng đồng Liên Minh Châu Âu.

Trong thế kỷ 21, ngoài tiền xu và tiền giấy truyền thống, tiền tệ còn bao gồm tiền điện tử, tiền mã hóa như bitcoin, coupon, vỏ sò, vàng, bạc và các loại tiền không tồn tại dưới dạng hiện vật thực tế và không được bảo hộ bởi chính phủ.

Các hình thái của tiền tệ

Trong quá trình phát triển lịch sử của nhân loại, có rất nhiều loại tiền tệ đã được sử udngj nhưng chúng vẫn được phân thành 4 hình thái chính:

• Hình thái hóa tệ: Đây là hình thức tiền tệ đầu tiên trong lịch sử, trong đó hàng hóa được sử dụng như một phương tiện trung gian để trao đổi và mua bán hàng hóa.
• Hình thái tín tệ: Trong hình thái này, tiền tệ không có giá trị intrinsically mà dựa vào sự tín nhiệm của mọi người để được sử dụng và lưu thông. Hình thái tín tệ bao gồm cả tiền bằng kim loại và tiền giấy.
• Hình thái bút tệ: Đây là hình thức tiền tệ phi vật chất, không tồn tại dưới dạng hữu hình. Thay vào đó, thông tin về tiền được ghi trên các tài khoản ngân hàng hoặc các tài liệu như séc và lệnh chuyển tiền.
• Hình thái tiền điện tử: Đây là một hình thức tiền tệ mới nhất, là loại tiền kỹ thuật số được sử dụng cho thanh toán tự động. Tiền điện tử sử dụng thuật toán để bảo mật và xác nhận các giao dịch. Tuy nhiên, hình thái này vẫn còn giới hạn trong việc lưu trữ dữ liệu và chưa được công nhận chính thức.

Bản chất của tiền tệ

Tiền tệ là vật trung gian môi giới trong quá trình trao đổi hàng hoá và dịch vụ, đóng vai trò là phương tiện giúp cho quá trình trao đổi diễn ra dễ dàng hơn.

Bản chất của tiền tệ có thể được hiểu rõ hơn qua hai thuộc tính chính sau đây:

• Giá trị sử dụng: Đây là khả năng của tiền tệ để đáp ứng nhu cầu trao đổi của xã hội, nhu cầu sử dụng tiền tệ như một vật trung gian trong quá trình trao đổi. Người ta chỉ cần sở hữu tiền tệ khi có nhu cầu trao đổi. Giá trị sử dụng của một loại tiền tệ được quy định bởi xã hội: miễn là xã hội vẫn công nhận vai trò của nó như một vật trung gian môi giới trong quá trình trao đổi, thì loại tiền tệ đó vẫn tồn tại. Đây là lý do giải thích cho sự xuất hiện và biến mất của các loại tiền tệ trong lịch sử.
• Giá trị của tiền tệ: Giá trị của tiền tệ được thể hiện thông qua khái niệm “sức mua tiền tệ”, đó là khả năng trao đổi được nhiều hay ít hàng hoá khác trong quá trình trao đổi. Tuy nhiên, khái niệm sức mua tiền tệ không được xem xét dựa trên sức mua đối với từng hàng hoá cụ thể, mà được đánh giá trên phạm vi toàn bộ các hàng hoá trên thị trường.

Tóm lại, tiền tệ có bản chất là một vật trung gian môi giới trong quá trình trao đổi và giúp tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình đó diễn ra. Bản chất của tiền tệ được thể hiện qua giá trị sử dụng và sức mua tiền tệ, đóng vai trò quan trọng trong xã hội và kinh tế.

Chức năng của tiền tệ trong nền kinh tế của mỗi quốc gia

Sau khi đã biết bản chất của tiền tệ là gì thì chúng ta có thể suy ra các chức năng của nó trong nền kinh tế của một quốc gia như sau:

Phương tiện trao đổi

Tiền tệ đóng vai trò quan trọng là vật trung gian và vật ngang giá chung trong quá trình trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động mua bán diễn ra bằng cách cung cấp phương tiện trao đổi gián tiếp, thay vì trao đổi trực tiếp. Nhờ có tiền tệ, việc trao đổi trở nên thuận tiện, nhanh chóng và linh hoạt hơn, giúp tăng cường sự phát triển của nền kinh tế.

Phương tiện đo lường giá trị

Tiền tệ đóng vai trò là phương tiện để đo lường giá trị của hàng hóa và dịch vụ. Mỗi hàng hóa sẽ được định giá bằng tiền tệ, khái niệm này được gọi là giá cả. Qua tiền tệ, chúng ta có thể so sánh và đánh giá giá trị tương đối của các hàng hóa khác nhau.

Việc đo lường giá trị hàng hóa thông qua tiền tệ giúp xác định giá cả và tạo ra sự ổn định trong quá trình trao đổi, góp phần xây dựng một nền kinh tế có tính tiền tệ hóa.

Phương tiện thanh toán

Tiền tệ đóng vai trò quan trọng là phương tiện thanh toán trong các hoạt động giao dịch. Nó đơn giản hóa quá trình thanh toán trong giao dịch mua bán, trả nợ và các hoạt động tài chính khác. Tiền tệ được công nhận và có độ chính xác cao về giá trị trao đổi, giúp tạo ra sự tin cậy và sự thuận tiện trong việc thực hiện các giao dịch kinh tế.

Phương tiện tích lũy

Tiền tệ có thể được coi như một tài sản tích lũy khi được rút khỏi hoạt động lưu thông trên thị trường và được cất giữ. Sự tích lũy tiền tệ là biểu hiện của tài sản “Có” trong nền kinh tế quốc gia. Việc tích lũy tiền tệ giúp tăng cường khả năng tiết kiệm và tích cóp của cá nhân và tổ chức, cũng như đóng góp vào sự phát triển và ổn định của nền kinh tế.

Tiền tệ thế giới

Tiền tệ có thể đóng vai trò là tiền tệ thế giới khi được các quốc gia trên toàn cầu công nhận và sử dụng theo tỷ giá hối đoái. Chức năng này của tiền tệ được thể hiện trong việc thanh toán quốc tế và được sử dụng như phương tiện thanh toán trong các giao dịch quốc tế.

Tỷ giá hối đoái được quy định dựa trên nền kinh tế của các quốc gia khác nhau, và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động thương mại và tài chính toàn cầu.

Những hình thức lưu thông tiền tệ

Trong nền kinh tế, lưu thông tiền tệ là quá trình vận động của tiền tệ với chức năng là phương tiện mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ và thanh toán các khoản nợ giữa các chủ thể. Để thực hiện quá trình lưu thông tiền tệ này, có hai hình thức chính được sử dụng: lưu thông bằng tiền mặt và lưu thông không tiền mặt. Cụ thể như sau:

Lưu thông bằng tiền mặt

Lưu thông bằng tiền mặt là sự vận động của tiền mặt trong quá trình mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ và thanh toán các khoản nợ giữa các chủ thể kinh tế.

Ưu điểm

• Dễ dàng mang theo và sử dụng trong giao dịch;
• Tiện lợi để lưu trữ;
• Giá trị của đồng tiền được biểu thị bằng con số, cho phép so sánh giá trị giữa các đồng tiền;
• Chính phủ kiểm soát và đảm bảo chức năng thanh toán.

Nhược điểm

• Dễ bị làm giả và mất giá trị nếu xảy ra lạm phát, tỷ giá biến động;
• Rủi ro mất mát và mất cắp tiền mặt cao.

Lưu thông không tiền mặt

Lưu thông không tiền mặt là sự sử dụng các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt, bao gồm các công cụ tiền ghi sổ và tiền mã hóa, trong quá trình lưu thông hàng hóa và dịch vụ.

Ưu điểm

• Giảm chi phí liên quan đến tiền mặt như in ấn, bảo quản, vận chuyển và đếm tiền;
• Nhanh chóng và tiện lợi thông qua các công cụ thanh toán như thẻ, séc, ủy nhiệm thu, ủy nhiệm chi, tiền mã hóa;
• Hỗ trợ quản lý và điều tiết lượng tiền cung ứng.

Nhược điểm

• Yêu cầu hạ tầng kinh tế và đào tạo dân trí phát triển ở mức độ nhất định;
• Đòi hỏi kiến thức công nghệ cao;
• Có nguy cơ bị tội phạm công nghệ cao xâm nhập vào tài khoản.

Các chính sách tiền tệ

Các chính sách tiền tệ được chia thành hai loại dựa vào mục tiêu và phương thức hoạt động của chúng. Hai loại chính sách này bao gồm:

Chính sách tiền tệ mở rộng

Chính sách tiền tệ mở rộng được áp dụng khi nền kinh tế đang gặp khó khăn và suy thoái. Mục tiêu của chính sách này là mở rộng mức cung tiền để làm giảm lãi suất, tăng tổng cầu kinh tế. Điều này thường được thực hiện thông qua các biện pháp như mua các giấy tờ giá trị trên thị trường chứng khoán, giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc hoặc giảm mức lãi suất chiết khấu trên thị trường.

Chính sách tiền tệ thu hẹp

Chính sách tiền tệ thu hẹp được áp dụng khi nền kinh tế đang đối mặt với tình trạng gia tăng lạm phát. Mục tiêu của chính sách này là giảm mức cung tiền và tăng lãi suất nhằm kiềm chế mức tăng giá chung. Để đạt được điều này, các biện pháp có thể bao gồm việc bán các giấy tờ giá trị trên thị trường chứng khoán, tăng mức dự trữ bắt buộc hoặc tăng mức lãi suất chiết khấu.

Tổng kết

Những thông tin được chia sẻ ở bài viết trên của VNCash24h chắc hẳn đã giúp bạn hiểu rõ tiền tệ là gì cũng như chức năng và tầm quan trọng của nó đối với mỗi quốc gia. Mặc dù theo quá trình phát triển của con người, tiền tệ sẽ có thêm nhiều hình thái tồn tại khác nhau nhưng chung quy lại các chức năng cốt lõi của nó vẫn giữ nguyên như vậy.