Chính sách tiền tệ là gì, cách yếu tố ảnh hưởng và công cụ tính

Đối với nền kinh tế của 1 quốc gia thì chính sách tiền tệ có vai trò vô cùng quan trọng. Bởi đây chính là biện pháp sử dụng các công cụ của hoạt động tín dụng và ngoại hối để ổn định tiền tệ từ đó ổn định nền kinh tế.

Vậy chính sách tiền tệ là gì? Ý nghĩa và vai trò chi tiết ra sao? Hãy cùng VNCash24h tìm hiểu rõ hơn qua bài viết sau nhé!

Chính Sách Tiền Tệ Là Gì?

Chính sách tiền tệ (tiếng Anh là monetary policy), đây là chính sách sử dụng các công cụ của hoạt động tín dụng và ngoại hối để ổn định tiền tệ. Từ đó, ổn định nền kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng và phát triển.

Hiểu đơn giản, chính sách tiền tệ là chính sách kinh tế vĩ mô do ngân hàng trung ương (hoặc cơ quan hữu trách về tiền tệ) thực hiện. Ngân hàng trung ương thực hiện chính sách tiền tệ để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô của chính phủ như ổn định giá cả, tỷ lệ thất nghiệp, tăng trưởng kinh tế…

Phân Loại Chính Sách Tiền Tệ

Chính sách tiền tệ được chia làm 2 loại: Chính sách tiền tệ mở rộng và chính sách tiền tệ thắt chặt.

Chính Sách Tiền Tệ Thắt Chặt

Chính sách tiền tệ thắt chặt hay còn gọi là chính sách tiền tệ thu hẹp. Đây là chính sách mà Ngân hàng Trung ương tác động nhằm giảm bớt mức cung tiền trong nền kinh tế, qua đó làm cho lãi suất trên thị trường tăng lên. Từ đó thu hẹp tổng cầu, làm mức giá chung giảm xuống.

Chính sách tiền tệ thắt chặt thường được áp dụng khi nền kinh tế của một quốc gia đã có sự phát triển thái quá, lạm phát ngày càng gia tăng. Cho nên chính sách tiền tệ thắt chặt đồng nghĩa với chính sách tiền tệ chống lạm phát.

Để thực hiện chính sách tiền tệ này, Ngân hàng Trung ương thường sử dụng các biện pháp làm giảm mức cung tiền qua các cách như:

• Bán ra trên thị trường chứng khoán
• Tăng mức dự trữ bắt buộc
• Tăng lãi suất chiết khấu, kiểm soát chặt chẽ các hoạt động tín dụng…

Chính Sách Tiền Tệ Mở Rộng

Chính sách tiền tệ mở rộng còn được gọi là chính sách tiền tệ nới lỏng. Đây là chính sách mà Ngân hàng Trung ương mở rộng mức cung tiền lớn hơn mức bình thường cho nền kinh tế, làm cho lãi suất giảm xuống, làm tăng tổng cầu, sẽ tạo được công ăn việc làm cho người lao động, thúc đẩy đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh. Từ đó khiến quy mô của nền kinh tế được mở rộng, thu nhập tăng và tỷ lệ thất nghiệp giảm.

Để thực hiện chính sách tiền tệ mở rộng, thông thường Ngân hàng Trung ương có thể thực hiện 1 trong 3 cách sau đây:

• Mua vào trên thị trường chứng khoán
• Hạ thấp tỷ lệ dự trữ bắt buộc
• Hạ thấp mức lãi suất chiết khấu

Trong một số trường hợp có thể thực hiện đồng thời 2 hoặc 3 cách cùng một lúc.

Trong nền kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ nới lỏng được áp dụng trong điều kiện nền kinh tế bị suy thoái, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng. Bởi vậy cho nên chính sách mở rộng tiền tệ đồng nghĩa với chính sách tiền tệ chống suy thoái.

Tùy vào tình hình hoạt động của nền kinh tế, các mục tiêu kinh tế vĩ mô theo từng thời kỳ phát triển, Ngân hàng Trung ương có thể thực hiện một trong hai chính sách tệ tiền nói trên để mang đến sự ổn định cho nền kinh tế của đất nước.

Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Chính Sách Tiền Tệ

Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ gồm:

Tính Cạnh Tranh Và Đa Dạng Hoá Của Thị Trường Tài Chính

Giả sử một thị trường tài chính ít sự cạnh tranh, thị phần chủ yếu tập trung ở một số ngân hàng lớn thì khả năng điều tiết của chính sách tiền tệ cũng sẽ chịu những ảnh hưởng nhất định.

Ngoài ra sự phát triển của các thị trường khác như chứng khoán, bảo hiểm, các thị trường phái sinh… cũng tạo ra những ảnh hưởng đối với tác động từ chính sách tiền tệ.

Khi càng có nhiều nhân tố tác động đến cung tiền nằm ngoài tín dụng ngân hàng thì càng hạn chế sự tác động của chính sách tiền tệ.

Tình Trạng Tài Chính Của Cá Nhân, Doanh Nghiệp

Tình trạng tài chính của các cá nhân, hộ gia đình hay doanh nghiệp ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ theo 3 cách:

• Tác động của chính sách tiền tệ đến hành vi tiêu dùng, đầu tư của cá nhân và doanh nghiệp sẽ phụ thuộc vào mức độ mà các chi phí này được tài trợ thông qua hệ thống tài chính (tức là khả năng tiếp cận vốn)
• Tác động của chính sách tiền tệ đến giá tài sản như cổ phiếu, bất động sản… sẽ phụ thuộc vào cơ cấu của các danh mục đầu tư tài chính của cá nhân và doanh nghiệp
• Trạng thái tài chính ban đầu của cá nhân và doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến sự tác động của chính sách tiền tệ đối với các quyết định được đưa ra.

Bởi vậy cho nên tại các nước có tiêu dùng và đầu tư chủ yếu dựa trên tiết kiệm hoặc tái đầu tư từ lợi nhuận, tác động của chính sách tiền tệ sẽ bị hạn chế hơn là ở những nước phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng.

Chính Sách Ngoại Hối

Trong điều kiện tự do hóa các giao dịch vốn, hiệu quả của chính sách tiền tệ sẽ chịu ảnh hưởng bởi chính sách ngoại hối và khả năng thay thế giữa tài sản trong nước và tài sản nước ngoài.

Bởi vậy, khi khả năng thay thế là ổn định, mọi hành động của chính sách tiền tệ sẽ bị trung hòa qua sự dịch chuyển của dòng vốn. Việc tăng khả năng tiếp cận dòng vốn từ nước ngoài cũng giúp các doanh nghiệp bớt phụ thuộc vào tín dụng trong nước, do đó sẽ làm giảm tác động của chính sách tiền tệ lên tổng cầu.

Tình Trạng Đô La Hoá

Trên thị trường tài chính, tình trạng đô la hóa diễn ra phổ biến và nó đặt ra nhiều thách thức đối với việc xây dựng và điều hành chính sách tiền tệ từ việc thống kê tổng lượng tiền, xác định các mục tiêu.

Tình trạng đô la hóa bằng tiền mặt sẽ làm hạn chế khả năng đo lường cung tiền trong nền kinh tế. Đặc biệt khi tồn tại tình trạng đô la hóa cả bên tài sản có và tài sản nợ sẽ dẫn đến những rủi ro do mất cân đối kỳ hạn và chênh lệch loại tiền tệ.

Các Công Cụ Của Chính Sách Tiền Tệ

Để điều chỉnh mức cung tiền trong nền kinh tế, chính sách tiền tệ sẽ sử dụng các công cụ sau đây:

Tỷ Lệ Dự Trữ Bắt Buộc

Đây là tỉ lệ lượng tiền cần phải dự trữ so với tổng số tiền gửi huy động. Và đây cũng là tỉ lệ mà Ngân hàng trung ương yêu cầu các ngân hàng thương mại phải bảo đảm.

Khi tỷ lệ dự trữ bắt buộc thay đổi thì cung tiền sẽ thay đổi. Nếu tỷ lệ dự trữ bắt buộc tăng, cung tiền sẽ giảm. Cho nên bằng cách thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc, Ngân hàng trung ương có thể điều tiết được cung tiền.

Nghiệp Vụ Thị Trường Mở

Trong nền kinh tế vĩ mô, nghiệp vụ thị trường mở hoạt động khi Ngân hàng trung ương mua vào hoặc bán ra các chứng khoán tài chính trên thị trường mở.

Điều này sẽ gây ảnh hưởng đến khối lượng dự trữ của các Ngân hàng thương mại, từ đó tác động đến khả năng cung ứng tín dụng của các Ngân hàng thương mại dẫn đến làm tăng hay giảm khối lượng tiền tệ.

Ví dụ: Nếu ngân hàng Trung ương in thêm 1 triệu đồng và dùng chúng để mua các trái phiếu của chính phủ trên thị trường tự do. Lúc này các ngân hàng thương mại và tư nhân bị mất đi lượng chứng khoán trị giá một triệu đồng nhưng đổi lại, họ có thêm một triệu đồng tiền mặt, điều đó làm cung tiền tăng. Còn nếu Ngân hàng trung ương bán ra một triệu đồng trái phiếu chính phủ thì quy trình sẽ đảo ngược và cung tiền sẽ giảm.

Lãi Suất Chiết Khấu

Đây là lãi suất mà Ngân hàng trung ương cho các ngân hàng thương mại vay để đáp ứng những nhu cầu tiền mặt bất thường. Cơ quan hữu trách về tiền tệ có thể thay đổi lãi suất mà mình cho các ngân hàng vay, thông qua đó điều chỉnh lượng tiền cơ sở.

Khi lượng tiền cơ sở thay đổi, thì lượng cung tiền cũng thay đổi theo. Khi lãi suất tái chiết khấu cao, các ngân hàng thương mại sẽ thấy việc dự trữ tiền mặt quá ít để đáp ứng nhu cầu rút tiền bất thường của khách hàng sẽ khiến những ngân hàng này phải trả lãi suất cao khi phải vay Ngân hàng trung ương trong trường hợp thiếu dự trữ.

Điều ấy sẽ khiến ngân hàng thương mại phải dè chừng, tự nguyện dự trữ nhiều hơn. Và nó cũng sẽ giúp làm giảm cung tiền trên thị trường.

Vai Trò Của Chính Sách Tiền Tệ Đối Với Nền Kinh Tế

Chính sách tiền tệ sẽ là công cụ để kiểm soát toàn bộ tổ chức tín dụng và ngân hàng thương mại. Đồng thời còn có nhiều vai trò quan trọng khác như:

Khống Chế Tỷ Lệ Thất Nghiệp

Khi áp dụng chính sách tiền sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội, quy mô sản xuất kinh doanh, tạo ra hoặc giảm bớt việc làm. Nghĩa là, để giảm tỷ lệ thất nhiệp thì nền kinh tế phải chấp nhận tỉ lệ lạm phát nhất định.

Tăng Trưởng Kinh Tế

Tăng trưởng kinh tế chính là mục tiêu hàng đầu và quan trọng nhất khi thực hiện chính sách tiền tệ ở mỗi quốc gia.

Trong đó, 2 yếu tố chính thể hiện tăng trưởng kinh tế của một quốc gia thể hiện qua 2 yếu tố đó là Lãi suất và Số cầu tổng quát. Vì 2 chỉ số này là tác nhân lớn nhất ảnh hưởng đến sự gia tăng đầu tư sản xuất, tác động lên tổng sản lượng quốc gia.

Ổn Định Giá Cả

Ổn định giá cả trên thị trường giúp cho nhà nước hoạch định chính sách phát triển kinh tế bền vững nhất vì đã loại trừ được yếu tố biến động của giá cả.

Cân bằng giữa lượng tiền và lượng hàng sẽ giúp giá cả ổn định từ đó tạo ra môi trường đầu tư ít biến động hơn, thu hút được vốn đầu tư, thúc đẩy doanh nghiệp trong và ngoài nước sản xuất đem đến nguồn lợi cho thị trường.

Ổn Định Lãi Suất

Việc ổn định lãi suất chính là thực hiện lãi suất tín dụng cung ứng phương tiện thanh toán, cho nền kinh tế quốc dân thông qua nghiệp vụ tín dụng ngân hàng.

Theo đó, dựa trên các quỹ cho vay được tạo lập từ các nguồn tiền gửi của xã hội và với một hệ thống lãi suất linh hoạt, phù hợp với sự vận động của cơ chế thị trường.

Ổn Định Thị Trường Tài Chính Và Ngoại Hối

Chính sách tài chính tiền tệ làm ổn định thị trường tài chính để điều hành nền kinh tế của mỗi chính phủ. Ổn định thị trường tài chính cũng được thúc đẩy bởi sự ổn định lãi suất, biến động trong lãi suất có thể gây nên sự mất ổn định cho các tổ chức tài chính.

Đối với thị trường ngoại hối, việc tỷ giá ổn định không chỉ có tác động tích cực mà nó còn có ý nghĩa rất lớn đối với việc củng cố niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài.

Bởi chính sách tỷ giá luôn là một yếu tố vĩ mô quan trọng để nhà đầu tư nước ngoài xem xét khi họ có ý định đầu tư vào một quốc gia nào đó. Biến động tỷ giá sẽ ảnh hưởng đến sức mua của đồng tiền, từ đó tác động đến hoạt động của nền kinh tế ( tùy theo mức độ hướng ngoại của nền kinh tế).

Phân Biệt Chính Sách Tiền Tệ Và Chính Sách Tài Khoá

Chính sách tài khóa (tiếng Anh là Fiscal Policy) là các biện pháp can thiệp của chính phủ đến hệ thống thuế khóa và chi tiêu của chính phủ nhằm đạt được các mục tiêu của nền kinh tế vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm hoặc ổn định giá cả và lạm phát.

Chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ là hai chính sách điều tiết kinh tế vĩ mô quan trọng. Tuy nhiên hai chính sách này có nhiều điểm khác nhau, chi tiết được trình bày ở bảng sau:

Tiêu chí so sánh	Chính sách tiền tệ	Chính sách tài khóa
Định nghĩa	Là quá trình mà cơ quan tiền tệ của một quốc gia kiểm soát việc cung cấp tiền để đạt các mục tiêu kinh tế vĩ mô như ổn định giá cả, tỷ lệ thất nghiệp, tăng trưởng kinh tế…	Là việc sử dụng chi tiêu của chính phủ và thu ngân sách để tác động đến nền kinh tế.
Nguyên tắc	Thao túng cung tiền để ảnh hưởng đến kết quả kinh tế như tăng trưởng kinh tế, lạm phát, tỷ giá hối đoái, tỷ lệ thất nghiệp…	Thao túng mức độ tổng cầu trong nền kinh tế để đạt được mục tiêu kinh tế như ổn định giá cả, việc làm đầy đủ và tăng trưởng kinh tế.
Công cụ thực hiện chính sách	Lãi suất Tỷ lệ dự trữ bắt buộc Chính sách tỷ giá hối đoái Nghiệp vụ thị trường mở…	Thuế và số tiền chi tiêu của chính phủ
Người tạo chính sách	Ngân hàng Trung ương	Chính phủ

Xem chi tiết: Chính sách tài khoá là gì? Đặc điểm và chức năng 

Thực Trạng Chính Sách Tiền Tệ Việt Nam 2022 Thế Nào?

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, năm 2022 ngành ngân hàng sẽ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ theo hướng linh hoạt, tạo điều kiện một cách tối đa cho việc hỗ trợ thanh khoản cho nền kinh tế.

Ngành ngân hàng đã thực hiện tốt các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng trong năm 2021 nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

Đồng thời, chủ động bám sát tình hình dịch bệnh, triển khai quyết liệt và mạnh mẽ hơn các giải pháp tập trung mọi nguồn lực tháo gỡ khó khăn cho sản xuất-kinh doanh, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp từng bước khôi phục và phát triển nền kinh tế.

Dịch bệnh diễn biến khó lường với sự xuất hiện của biến chủng Omicron khiến triển vọng kinh tế, lạm phát toàn cầu năm 2022 khó dự báo, đặt ra những khó khăn, thách thức mà ngành ngân hàng phải đối mặt.

Tuy nhiên, trên cơ sở kết quả thực hiện năm 2021, năm 2022 Việt Nam sẽ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ theo hướng linh hoạt, tạo điều kiện một cách tối đa cho việc hỗ trợ thanh khoản cho nền kinh tế.

Trong hoạt động điều hành chính sách tiền tệ, Chính phủ cũng sẽ chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu năm 2022 bình quân khoảng 4%, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế.

Trên cơ sở đó sẽ tiếp tục đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá, ổn định vĩ mô cũng như quản lý tốt thị trường ngoại hối, thị trường vàng.

Đối với hoạt động tín dụng, nhằm kiểm soát quy mô, tăng trưởng tín dụng hợp lý, sẽ tiếp tục tập trung vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt hỗ trợ doanh nghiệp gặp khó khăn do COVID-19, hướng dòng tiền vào các lĩnh vực ưu tiên, tập trung theo chỉ đạo của Chính phủ.

Mặt khác hệ thống tín dụng cũng tạo điều kiện để khai thác tối đa các nguồn lực trong nền kinh tế, thông qua các tổ chức tín dụng góp phần thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình tín dụng ưu đãi theo chỉ đạo của Chính phủ. Mục tiêu năm 2022 tăng trưởng tín dụng là 14%.

Năm 2021, nhà nước đặt ra mục tiêu tăng trưởng tín dụng là 12%, tuy nhiên, để đảm bảo vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt là khôi phục nền kinh tế và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đang có nhu cầu vốn để xử lý nhu cầu cấp bách, nhà nước đã nới tín dụng vào thời điểm cuối năm và đạt khoảng 13,5-14%.

Con số 14% cho năm 2022 là con số đặt ra cho mục tiêu điều hành nhưng cũng có thể cao hơn hoặc thấp hơn, tùy vào các nhu cầu vốn của nền kinh tế cũng như yêu cầu kiểm soát lạm phát, đặc biệt là vào thời điểm cuối năm, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế.

1 Số Câu Hỏi Thường Gặp Về Chính Sách Tiền Tệ

Chính Sách Tiền Tệ Thu Hẹp Là Gì?

Chính sách tiền tệ thu hẹp (Tiếng Anh là contractionary monetary policy) là chính sách được thực hiện bằng cách tăng các mức lãi suất cơ bản khác nhau được kiểm soát bởi ngân hàng trung ương, hoặc là các biện pháp khác nhằm tăng lượng cung tiền.

Mục đích của chính sách tiền tệ thu hẹp là nhằm giảm lạm phát bằng cách giới hạn lượng tiền đang lưu thông hiện tại trên thị trường. Đồng thời chính sách này cũng nhắm đến việc chế ngự lượng vốn đầu cơ và đầu tư không bền vững mà chính sách mở rộng trước đó đã tạo ra.

Chính Sách Tiền Tệ Lạm Phát Là Gì?

Chính sách tiền tệ lạm phát thực chất chính là chính sách tiền tệ thu hẹp. Khi nền kinh tế của một quốc gia có sự phát triển thái quá, lạm phát ngày càng gia tăng thì chính sách này sẽ được áp dụng, cho nên chính sách tiền tệ thắt chặt đồng nghĩa với chính sách tiền tệ chống lạm phát hay chính sách tiền tệ lạm phát.

Chính Sách Tiền Tệ Dưới Chế Độ Tỷ Giá Hối Đoái Là Gì?

Chính sách tiền tệ dưới chế độ tỷ giá hối đoái nghĩa là sự tác động của tỷ giá hối đoái đối với tính hiệu quả của chính sách tiền tệ tại một quốc gia. Theo đó:

• Việc thực hiện chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi sẽ hạn chế khả năng của chính phủ trong vận hành một chính sách tiền tệ nội địa độc lập nhằm duy trì ổn định kinh tế trong nước, song trong thực tế, nhiều chính phủ vẫn thích chế độ tỷ giá hối đoái cố định bởi nó tạo ra sự ổn định.
• Chế độ tỷ giá hối đoái cố định tạo ra sự ổn định, song việc thực hiện các biện pháp chính sách nhằm giữ cho tỷ giá hối đoái cố định tương đối khó khăn và tốn kém, và trên hết là chế độ này làm cho chính sách tiền tệ trở nên vô hiệu lực

Tổng Kết

Chính sách tiền tệ là một trong những chính sách quan trọng đề điều tiết và ổn định nền kinh tế. Việc lựa chọn công cụ điều chỉnh cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng để không tạo ra tác động ngược.

Hy vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp đã giúp bạn trả lời được chính sách tiền tệ là gì? Từ đó có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn về các nghiệp vụ mà ngân hàng trung ương thực hiện nhằm ổn định kinh tế.

Xem thêm:

Tài chính là gì? Đặc điểm, vai trò chức năng 

Kiến thức tài chính dành cho cá nhân và doanh nghiệp

Báo cáo tài chính là gì? Ý nghĩa của báo cáo tài chính đối với doanh nghiệp

Bài viết được biên tập bởi: Vncash24h.com